Kiber gigiyena

Oddiy qoidalarga rioya qilgan holda, siz o'zingizni va ma'lumotlaringizni tarmoqda himoya qilasiz.

Kiber-gigiyena

Internetdan xavfsiz foydalanish

Kiber gigiyena

Internetdan xavfsiz foydalanish

Hozirgi kunda internetdan foydalanish kundalik hayotimizning ajralmas qismiga aylangan. Biz xaridlar qilamiz, yaqinlarimiz bilan muloqot qilamiz, ish va o'qish jarayonlarini onlayn amalga oshiramiz. Biroq, har kungi yangi tahdidlar bizning shaxsiy ma'lumotlarimiz, moliyaviy holatimiz va xavfsizligimizni xavf ostiga qo'yishi mumkin. Kiber gigiyena — bu o'zingizni va qurilmangizni ushbu tahdidlardan himoya qilishga yordam beradigan oddiy, lekin samarali qoidalardan iborat to'plamdir.

Oddiy qoidalarga rioya qilgan holda, siz o'zingizni va ma'lumotlaringizni tarmoqda himoya qilasiz.

Oddiy qadamlar, masalan, dasturiy ta'minotni muntazam yangilash, kuchli parollardan foydalanish va shubhali saytlar bilan ehtiyotkorlik bilan muloqot qilish, internetda xavfsizligingizni sezilarli darajada oshirishi mumkin. Biz sizga keng tarqalgan xatolardan va kiber tahdidlardan qochishga yordam beradigan asosiy tavsiyalarni tayyorladik.

Asosiy qoidalar

Internetda xavfsizlikning asosiy qoidalari

Har bir hisob qaydnomasi uchun murakkab va noyob parollardan foydalaning
Barcha muhim xizmatlar uchun ikki faktorli autentifikatsiyani (2FA) yoqing
Noma'lum manbalar bilan ehtiyot bo'ling (aldovchi xatlar, fishing)
Ijtimoiy tarmoqlardagi maxfiylik sozlamalarini tekshirib turing
Moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish uchun ommaviy Wi-Fi tarmoqlaridan foydalanishdan saqlaning

Shaxsiy ma'lumotlar

Shaxsiy ma'lumotlaringizni qanday himoya qilish kerak?

Hozirgi raqamli dunyoda shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish muhim vazifaga aylanib bormoqda. Ko'pchilik internetdan ehtiyotsiz foydalanish natijasida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan tahdidlarni tushunmaydi va shaxsiy ma'lumotlarni samarali tarzda qanday himoya qilishni bilishmaydi. Ushbu bo'limda biz tarmoqdagi shaxsiy ma'lumotlaringizni himoya qilishning oddiy va samarali usullari haqida gapirib beramiz.

Hech qachon telefon yoki elektron pochta orqali shaxsiy ma'lumotlaringizni bo'lishmang.

E'tiborli bo'ling, noma'lum odamlar bilan telefon yoki elektron pochta orqali shaxsiy ma'lumotlaringizni so'raganida. Haqiqiy kompaniyalar hech qachon bunday usulda maxfiy ma'lumotlarni so'ramaydilar. Agar shubhangiz bo'lsa, kompaniyaning rasmiy telefon raqamiga qayta qo'ng'iroq qilish yaxshiroq.

Faqat ishonchli manbalardan rasmiy ilovalarni o'rnating.

Ilovalarni faqat rasmiy do'konlardan (Google Play, App Store) yuklab oling, shunda zararli dasturlarni o'rnatish xavfini kamaytasiz. Tashqi saytlar va tekshirilmagan manbalardan saqlaning, chunki ular viruslar yoki shaxsiy ma'lumotlarni o'g'irlovchi dasturlarni o'z ichiga olishi mumkin.

Parollarni saqlash va yaratish uchun parol menejerlaridan foydalaning.

Parol menejerlari barcha parollarni xavfsiz saqlashga yordam beradi va turli hisoblar uchun murakkab kombinatsiyalarni avtomatik ravishda yaratadi. Bu sizni zaif parollardan himoya qiladi va ularni eslab qolishdan qochishga imkon beradi.

Xavfsizlik teshiklaridan himoyalanish uchun qurilmalaringiz va dasturlaringizni muntazam ravishda yangilab turing.

Operatsion tizimlarni, ilovalarni va antivirus dasturiy ta'minotini yangilashni unutmang. Dasturchilar doimiy ravishda xavfsizlik teshiklarini tuzatib boradilar, bu teshiklar hujumchilarga sizning ma'lumotlaringizga kirish imkoniyatini yaratishi mumkin.

Ilova ruxsatnomalariga e'tibor bering, keraksiz kirishni ta'minlamang

Ilova o'rnatishdan oldin, uning so'ragan ruxsatlarini diqqat bilan tekshirib chiqing. Agar ilova o'zining asosiy vazifasiga tegishli bo'lmagan ma'lumotlarga (masalan, ilova uchun zarur bo'lmagan aloqa ro'yxatlari yoki kameraga kirish) kirish so'rasa, ilovani o'rnatishdan voz kechish ma'qul.

Shaxsiy ma'lumotlar

Shaxsiy ma'lumotlaringizni qanday himoya qilish kerak

Xavfsizlikni oshirish uchun mavjud

vositalar va resurslar

Antiviruslar

Viruslar va zararli dasturlardan himoya qilish uchun.

Ta'lim resurslari

Kiberxavfsizlik bo'yicha bilim darajasini oshirish.

Parollarni tekshirish xizmatlari

Parollaringizning ishonchliligini tekshirish uchun.

Shaxsiy ma'lumotlar

So'nggi yillarda kiberxavfsizlik sohasidagi tahdidlar

Fishing

Fishing kiberxavflarning eng keng tarqalgan shakllaridan biri bo'lib qolmoqda. Aldovchilar soxta saytlar yaratadilar va banklar, ijtimoiy tarmoqlar yoki mashhur xizmatlardan kelgan rasmiy bildirishnomalar kabi ko'rinadigan xatlarni yuboradilar. Maqsad — jabrdiydadan shaxsiy ma'lumotlarni, masalan, parollar, kredit kartalari raqamlari yoki loginlarni olish.

Yangi fishing sxemalari: So'nggi yillarda aldovchilar tobora murakkabroq usullardan foydalanmoqda, jumladan, rasmiy saytga o'xshash soxta saytlar va ijtimoiy muhandislik yordamida jabrdiydada ishonch hissini yaratish.

Mobil tahdidlar

Mobil qurilmalar kiberjinoyatchilar uchun asosiy maqsadlardan biriga aylanyapti. Aldovchilar zararli ilovalarni tashqi do'konlar orqali tarqatishadi, shuningdek, mashhur ilovalar uchun "foydali" yangilanishlarda viruslarni yashirishadi.

  • Zararli ilovalar: Aldovchilar mobil qurilmalarning xavfsizlik tizimlarini chetlab o'tish uchun turli usullardan foydalanadilar, masalan, foydalanuvchilarga bepul xizmatlar taklif qiladigan yoki telefonning ishlashini "tezlashtirish" va'dasini beradigan ilovalarda viruslarni yashiradilar.
  • Yolg'on yangilanishlar: Ba'zan yolg'on yangilanishlar oyna xabarlari shaklida paydo bo'ladi, ular foydalanuvchiga tizimni yangilash yoki xavfsizlik yangilanishini o'rnatish taklifini beradi, aslida esa zararli dasturlarni yashiradi.

IoT qurilmalari orqali hujumlar

IoT (Internet of Things) zaifliklari Ko'pgina Internet narsalari (IoT) qurilmalari kerakli himoyaga ega emas, bu esa ularni hujumlarga nisbatan zaif qiladi. Xakerlar shaxsiy ma'lumotlarga kirishlari, qurilmalarga boshqaruv o'rnatishlari yoki ularni boshqa tizimlarga hujum qilishda foydalanishlari mumkin.

  • Zararli ilovalar: Aldovchilar mobil qurilmalarning xavfsizlik tizimlarini chetlab o'tish uchun turli usullardan foydalanadilar, masalan, foydalanuvchilarga bepul xizmatlar taklif qiladigan yoki telefonning ishlashini "tezlashtirish" va'dasini beradigan ilovalarda viruslarni yashiradilar.
  • Yolg'on yangilanishlar: Ba'zan yolg'on yangilanishlar oyna xabarlari shaklida paydo bo'ladi, ular foydalanuvchiga tizimni yangilash yoki xavfsizlik yangilanishini o'rnatish taklifini beradi, aslida esa zararli dasturlarni yashiradi.

Uzoqdan ishlashga qarshi hujumlar

Uzoqdan ishlashning ommaviylashishi bilan birga, uzoqdan kirish va videokonferensiya ilovalaridagi zaifliklarga qarshi hujumlar xavfi ham oshdi.

  • Uzoqdan ishlash uchun ilovalardagi zaifliklar: Ko'plab uzoqdan ishlash uchun dasturlar va platformalar har doim zarur xavfsizlik choralariga ega emas, bu esa xakerlarga imkoniyat yaratadi. Masalan, jinoyatchilar videokonferensiya tizimlaridagi zaifliklardan foydalanib, korporativ ma'lumotlarga kirishlari mumkin.
  • Videokonferensiyalar va xakerlik hujumlari: So'nggi vaqtlarda videokonferensiyalar va onlayn majlislar hujumlariga ko'proq duch kelinmoqda, bu paytda jinoyatchilar qo'ng'iroqlarga aralashib, ma'lumotlarni o'g'irlashlari yoki hatto zararli dasturlarni tarqatishlari mumkin.

Tarmoqda xavfsiz bo'ling

Kiberxavfsizlik bo'yicha savollar va javoblar

Qurilmalar va hisoblaringizdagi xavfsizlik sozlamalarini muntazam tekshirib turing. Har bir hisob qaydnomasi uchun murakkab va noyob parollardan foydalanayotganingizga ishonch hosil qiling. Imkoniyat bo'lsa, xizmatlarda ikki faktorli autentifikatsiyani (2FA) yoqing.

Kiberjinoyatchilarning texnologiyalari va usullari doimiy ravishda takomillashib bormoqda, yangi tahdidlar esa har kuni paydo bo'lishi mumkin. So'nggi xavf-xatarlar haqida xabardor bo'lib turib, siz o'z vaqtida choralar ko'rishingiz va mumkin bo'lgan hujumlardan o'zingizni himoya qilishingiz mumkin.

Ko'plab faktorli autentifikatsiya (MFA) qo'shimcha himoya darajasini taqdim etadi, faqat parolni emas, balki shaxsiyatingizni tasdiqlashning qo'shimcha usulini, masalan, telefon yoki ilovaga yuborilgan kod orqali tasdiqlashni talab qiladi. Bu sizning hisob qaydnomangizning buzilishi xavfini sezilarli darajada kamaytiradi.

Ko'plab faktorli autentifikatsiya (MFA) qo'shimcha himoya darajasini ta'minlaydi, faqat parolni emas, balki shaxsiyatingizni tasdiqlashning qo'shimcha usulini, masalan, telefon yoki ilovaga yuborilgan kod orqali tasdiqlashni talab qiladi. Bu sizning hisob qaydnomangizning buzilishi xavfini sezilarli darajada kamaytiradi.

Qurilmalar va hisoblaringizdagi xavfsizlik sozlamalarini muntazam tekshirib turing. Har bir hisob qaydnomasi uchun murakkab va noyob parollardan foydalanayotganingizga ishonch hosil qiling. Imkoniyat bo'lsa, xizmatlarda ikki faktorli autentifikatsiyani (2FA) yoqing.

Kiberjinoyatchilarning texnologiyalari va usullari doimiy ravishda takomillashib bormoqda, yangi tahdidlar esa har kuni paydo bo'lishi mumkin. So'nggi xavf-xatarlar haqida xabardor bo'lib turib, siz o'z vaqtida choralar ko'rishingiz va mumkin bo'lgan hujumlardan o'zingizni himoya qilishingiz mumkin.

Yo'q. Ommaviy Wi-Fi tarmoqlari xavfsiz emas va xakerlar tomonidan sizning ma'lumotlaringizni o'g'irlash uchun foydalanilishi mumkin. Bunday tarmoqlarda moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirishdan yoki maxfiy ma'lumotlarni kiritishdan saqlaning. Xavfsizlik uchun VPN xizmati foydalaning.

Antivirus dasturiy ta'minotidan foydalaning, operatsion tizimlarni va dasturlarni muntazam yangilang, shunda ular eng so'nggi xavfsizlik tuzatishlarini o'z ichiga oladi. Shuningdek, tekshirilmagan manbalardan fayllar va ilovalarni yuklab olishdan saqlaning.
Chatbot