"Nigeriya maktublari" kiberhujumi

"Nigeriya maktublari" kiberhujumi — bu fishing hujumlarining keng tarqalgan turi bo‘lib, jinoyatchilar foydalanuvchilarga katta miqdorda pul yoki meros va’da qilib, ularni aldaydi. Ushbu atama 419 firibgarliklari nomi bilan ham tanilgan (Nigeriya Jinoyat kodeksining 419-moddasiga asoslangan). Garchi bu hujum dastlab Nigeriyadan kelib chiqqan bo‘lsa-da, bugungi kunda u global miqyosda amalga oshiriladi.

 

Qanday amalga oshiriladi?

"Nigeriya maktublari" kiberhujumlarining asosiy maqsadi — jabrlanuvchini katta foyda va’dasi bilan o‘z mablag‘larini o‘tkazishga yoki shaxsiy ma’lumotlarini oshkor qilishga undashdir.

Bu jarayon quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

O‘zlarini ishonchli shaxs sifatida ko‘rsatish

1. 1. Jinoyatchilar o‘zlarini quyidagi rollardan biri sifatida tanishtiradi:
      • Nigeriya shahzodasi yoki boy odam;
      • Taniqli shaxs yoki kompaniya vakili;
      • Xalqaro moliyaviy tashkilot xodimi.

1. 1. Jabrlanuvchiga katta foyda va’da qilish

• • • "Sizga yirik meros qoldirilgan";
    • "Bizda katta miqdorda pul bor, uni mamlakatdan olib chiqishimiz uchun sizga yordam kerak";
    •  "Yutuqni olish uchun bizga kichik miqdorda to‘lov qiling."

1. 1. Pul yoki ma’lumot talab qilish
      • Jabrlanuvchidan quyidagilarni so‘rashadi:
      • Bank hisob raqami yoki shaxsiy ma’lumotlar;
      • "Pulni olish uchun" kichik to‘lov (odatda, "to‘lovlar" ortib boraveradi);
      • Foydalanuvchining moliyaviy operatsiyalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirish huquqi.

 

Firibgarlik davomiyligi

Agar jabrlanuvchi pul o‘tkazsa, jinoyatchilar yana qo‘shimcha to‘lov talab qiladi. Foydalanuvchi qarshilik qilmasa, aldov davom etaveradi.

Firibgarlikning usullari

1. Elektron pochta orqali xabar

• • Firibgar jabrlanuvchiga shaxsiy maktub yuboradi.
  • Xabar professional ko‘rinishga ega bo‘lishi mumkin, ammo mazmuni odatda shubhali va’da va yoqimli tildan iborat.
  •  Misol:"Hurmatli janob, sizni tabriklashdan mamnunmiz! O‘z mamlakatimdan 10 million dollar olib chiqishim uchun sizning yordamingiz kerak. Men sizga 10% miqdorda mukofot taklif qilaman."

2. Ijtimoiy tarmoqlardagi xabarlar

• • Jinoyatchilar foydalanuvchilarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ijtimoiy tarmoq orqali murojaat qilishadi.

    3.Yangi texnologiyalardan foydalanish

• • Firibgarlar bu hujumlarni smartfonlar, SMS yoki messendjerlar orqali amalga oshiradi.
• Soxta kompaniyalar yoki tashkilotlar
  • Firibgar o‘zini katta xalqaro kompaniya yoki moliya institutining vakili sifatida ko‘rsatadi.

"Nigeriya maktublari" kiberhujumining asosiy xususiyatlari

• Barcha uchun umumiy va’da
  • Xabarlar ko‘p odamga yuboriladi va undagi taklif hammaga moslashtirilgan bo‘ladi.
• Shubhali imlo va grammatik xatolar
  • Firibgarlar tomonidan yuborilgan xabarlarning ko‘pchiligida grammatik yoki uslubiy xatolar uchraydi.
• Shoshilinchlik hissi yaratish
  • Jabrlanuvchini tez qaror qabul qilishga undash uchun “taklif vaqtinchalik” ekanini aytishadi.
• Noqonuniy faoliyatga undash
  •  Firibgarlar ba’zan jabrlanuvchini qonunga zid harakatlar qilishga undashadi, bu esa odamni aldovdan xabar topganda politsiyaga murojaat qilishdan cho‘chitadi.

Aniqlash va oldini olish yo‘llari

• Shubhali xabarlarni e’tiborsiz qoldiring
  • Katta miqdorda foyda va’da qiluvchi noma’lum manbalardan kelgan xabarlarni darhol o‘chiring.
• Haqiqiylikni tekshiring
  • Agar biror tashkilot yoki shaxs bilan muloqot qilsangiz, ularning haqiqiyligini mustaqil ravishda tekshiring.
• Maxfiy ma’lumot bermang
  • Elektron pochta orqali shaxsiy ma’lumotlaringizni yoki bank kartangiz ma’lumotlarini hech qachon oshkor qilmang.
• Antivirus dasturlaridan foydalaning
  •  Kiberxavfsizlikni oshirish uchun kuchli antivirus dasturlarini o‘rnating va yangilab turing.
• Spam -> bloklang
  •  Elektron pochta platformangizda spam-filtrni faollashtiring.

Misollar:

• Elektron pochta orqali firibgarlik
  • “Hurmatli janob, men Nigeriya bankining xodimiman. Bizning mijozimiz vafot etdi va uning 12 million dollar puli qoldi. Sizni uning yaqin qarindoshi sifatida ko‘rsatmoqchiman. Bu mablag‘ni olish uchun hisobingiz kerak bo‘ladi. Mukofot sifatida sizga 20% o‘tkazamiz.”
• Meros va’dasi
  • “Sizning uzoq qarindoshingiz Angliyada vafot etdi va ulkan meros qoldirdi. Ushbu mablag‘ni olish uchun advokatga kichik miqdorda to‘lov o‘tkazishingiz kerak.”
• Soxta lotereya
  • “Siz 1 million dollar yutdingiz! Sovrinni talab qilish uchun 50$ to‘lang.”